وضعیت حکمرانی و سیاست‌گذاری در ایران در نسبت با سیاست نئولیبرال
مهدی معافی
در این نوشتار می‌کوشم درباره‌ی وضع کلی سیاست‌گذاری، حکومت و دولت در ایران سخن بگویم و به این اشاره کنم که اجرای سیاست‌های نئولیبرالی در همه‌ی بخش‌ها و حوزه‌ها بر اساس یک ایده‌ی جامعه‌ی آرمانی بازاری و رقابتی صورت می‌پذیرد. در واقع طرح نئولیبرال انگاره‌ای است که با داشتن یک منطق فکری-عملی راهنمای اعمال مختلف اجتماعی است و این منطق می‌تواند مناسبات بخش‌های گوناگون اجتماع را هماهنگ کند.
دولت فروتن، دولت مدرن/ میشل کروزیه/ ترجمه‌ی مجید وحید/ رخداد نو/ 296 ص
مهدی معافی
پس از سیاست‌های ریگان و تاچر در برنامه‌های کوچک‌سازی و تغییرات ساختار دولت، همواره شاهد بحث‌های متنوعی له و علیه این سیاست‌ها بوده‌ایم. سیاست‌های کوچک‌سازی، بازاری‌سازی و مقررات‌زدایی به‌عنوان نسخه‌های شفابخش دولت‌های بزرگ و متورم رفاهی یا سوسیالیستی معرفی می‌شدند و می‌شوند. این مسئله فهم ما را در اصلاحات ساختاری و اداری دولت در یک دوقطبی محدود کرده است: یا ملی‌سازی و برنامه‌ریزی متمرکز دولتی یا آزادسازی و محوریت بازار به سبک نئولیبرال‌ها و داشتن یک دولت بسیار کوچک.
معرفی کتاب «مدیریت توسعه»، انتشارات صفار
محمد بلوریان
هفته پژوهش سال89، دانشکده مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی(ره) میزگردی با عنوان «الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در مدیریت» برگزار کرد. شاید بسیاری از حضار که شاهد غیبت آقای دکتر الوانی در این نشست تخصصی بودند، تعجب کردند که چند ماه بعد کتابی از ایشان با عنوان «مدیریت توسعه» چاپ شد. البته بعید هم نیست که علی‌رغم فقدان مباحث اسلامی جدی در این کتاب، مناسبت خاصی بین زمان کنونی چاپ این کتاب و برجسته شدن مباحث الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت وجود داشته باشد. اما با نگاه دقیق‌تر، بهتر است این تألیف را کاری در ادامه‌ی رقابت در نظریه‌پردازی مدیریتی در عرصه‌ی جهانی بدانیم تا یک پژوهش جدید در پاسخ به خلأ کنونی عرصه‌ی کارشناسی کشور. به هر حال این کتاب شش یا هفتمین اثر تألیفی در موضوع «مدیریت توسعه» است که در ایران به چاپ می‌رسد. علی‌رغم اذعان اساتید در با اهمیت خواندن نقش مدیریت، در توسعه -و بالتبع در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت- فقدان توجه به این حوزه در جامعه محسوس است.
یادداشتی درباره‌ی وضعیت نظام سیاسی و دولت در ایران به بهانه‌ی مباحثه کتاب «تولد زیست سیاست»
محمد بلوریان
مقدمه
فوکو در ابتدای درس گفتارهای تولد زیست سیاست می‌گوید «می‌خواهم تاریخ آنچه که می‌توان فن حکمرانی نامید، را پی‌بگیرم» (ص 9). بر همین اساس فوکو تبیین می‌کند که «می‌توان این را مطالعه عقلانی شدن کردار حکومتی در اعمال حاکمیت سیاسی نامید» (ص 10). البته مسلم است که در کار فوکو بیشتر به تاریخ و نظریات اروپا توجه شده است، اما مطالعه و تأمل در این کار برای ما پیش از اینکه بتواند فهم ما را از تاریخ غرب زیاد نماید، باید بتواند فهم ما را از جامعه ایران و وضعیت تاریخی خودمان، بخصوص پیرامون عقلانی شدن کردار حکومتی زیادتر کند. پرواضح است که وضعیتی تاریخی ما با فن حکمرانی غرب و عقلانی شدن کردار حکومت در غرب نسبتی دارد و تاثیراتی از آن گرفته است. اما ما بعد از متاثر شدن، دقیقاً چه نوعی عقلانیت در کردار حکومت به دست آوردیم؟ عقلانی شدن ما چه نسبتی باعقلانی شدن غرب دارد؟ و چگونه می‌توان آن را تبیین کرد؟ متن حاضر تلاش دارد که این مهم را با تبیین‌های فوکو و با بصیرتی که فوکو در فن حکمرانی شکل داده است، دنبال نماید. لذا ما بحث فوکو را از منظری که بتواند جایگاه وضعیت ایران را فهم کند، تقریر کرده و بر محل مشابهت و تفاوت آن تأکید می‌کنم. و البته اولاً قطعاً دشواری مباحث فوکو تفکیک هر بحثی را از مباحث دیگر خیلی پیچیده می‌کند و ممکن است در این میان اشتباهاتی جدی رخ دهد و نیز تلاش حاضر نیازمند فَکت‌های تاریخی دقیقی از تحولات اجتماعی، سیاسی و اندیشه‌ای ایران است.
تورم بوروکراسی از نظرگاه میشل فوکو نسبت به نئولیبرالیسم آمریکایی
محمد بلوریان
مقدمه
فوکو در کتاب تولد زیست سیاست بعد از این که ریشه‌های شکل‌گیری نوعی حکومت جدید با محوریت اقتصاد سیاسی را از قرن پانزده و شانزده نمایان می‌سازد؛ دو دوره‌ی دیگر را در تغییرات اقتصاد سیاسی دنبال می‌کند. اولی مربوط به قرن هفده و هجده است با محوریت لیبرالیسم و دومی مربوط به دوران معاصر با محوریت نئولیبرالیسم. در این متن توجه ما به تحلیل مباحث مربوط به دوران معاصر است. فوکو در دوران معاصر دو جریان مهم آلمانی و آمریکایی را مد نظر قرار داده است. البته اوج شکوفایی و بلوغ این مبحث در مدل آمریکایی نشان داده می‌شود. این بالندگی در «لیبرالیسم آمریکایی در سال‌های اخیر صرفاً بدیلی سیاسی نیست، بلکه به علت نوعی مدعای همه جانبه، ابهام‌آمیز و جهانی با نقطه اتکایی در هر دو طیف راست و چپ است. همچنین، لیبرالیسم آمریکایی نوعی کانون یوتوپیایی است که همواره احیا شده است. این لیبرالیسم نوعی روش اندیشه، و شبکه تحلیل اقتصادی و جامعه شناختی هم هست» (ص297).
مفهوم نوین ازدواج، نرخ توالد و تربیت فرزندان در تحلیل نئولیبرال‌ها
اغلب از تحول در باب ماهیت امروزین خانواده سخن گفته شده است. تحولی که شاید به‌تبع تحول در جامعه و مناسبات اجتماعی یعنی صنعتی شدن و در ادامه مصرفی‌شدن آن‌ها تبیین شود. از سوی دیگر ممکن است این تحول ذیل تحول تاریخی و تکنولوژیک شدن عالم مورد تفسیر قرار گیرد. اما آنچه کم‌تر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته، توضیح ریشه‌های گسست در فهم و معنای خانواده در شرایط کنونی است. به‌عبارت دیگر امروز خانواده چگونه فهمیده می‌شود و این فهم نوین از آن، چه خاستگاه‌هایی دارد؟
مدیریت دولتی نوین و مسائل مدیریت دولتی در ایران
مهدی معافی
طرح مسئله:
v رویکرد غالب در اصلاحات اداری و مدیریتی در ایران در طی 2 دهه‌ی اخیر، اصلاحات برآمده از رویکرد مدیریت دولتی نوین بوده است، یعنی: تمرکززدایی، مقررات‌زدایی، کوچک‌سازی، برون‌سپاری، بوروکراسی‌زدایی، خصوصی‌سازی و به‌صرفه‌سازی اقتصادی فعالیت‌ها. به‌لحاظ تاریخی ظهور این اصلاحات اداری مصادف است با بحران‌های ناشی از دولت های رفاهی بزرگ، بحران دخالت بیش از حد دولت در زندگی و مناسبات مردم. اما در جهان سوم مصادف است با ناکامی تعداد کثیری از دولت‌ها با بوروکراسی‌های بزرگ و گسترش‌یافته برای توسعه، در نیل به وضعیت توسعه‌یافتگی.
مسئله‌ی مدیریت چیست؟
مهدی معافی
اکنون ما در ایران سال‌هاست که رشته‌ی مدیریت را آموزش می‌دهیم، برای مدیران دولتی هم موسسه‌ای تشکیل دادیم و آن‌ها را که درگیر عمل اداره بودند را نیز از آموزش‌ها و نظریه‌های آکادمیک بهره‌مند ساختیم. اما هنوز چرخ سازمان‌های ما به‌خوبی نمی‌چرخد، خدمات به‌صورت ناکارامد ارائه می‌شوند و حکومت در مجموع نمی‌تواند کارهای خود را به‌خوبی به پیش ببرد. دستگاه‌های دولتی ما ناکارامد هستند، سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی ما هم هنوز نمی‌توانند بسیاری از پروژه‌های بزرگ ملی و کارهای پیچیده را انجام دهند و در تولید بسیاری از محصولات صنعتی و نیازهای کشور و حتی انجام کارهای خدماتی ناتوانند؛ در حالی‌که رقبای چینی و غربی آن‌ها بسیاری از این کارها را در کشور به‌عهده می‌گیرند؛ برخی از این کارها فناوری خاصی نمی‌خواهد، فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای، مجتمع‌های رفاهی و ...، اما عجیب است که ما از انجام چنین کارهایی هم عاجزیم.
